Najczęściej wzmacnianą aktywnością podczas terapii neurofeedback jest fala SMR (12-15Hz). Trening SMR daje pacjentom duże rozluźnienie, spokój i relaks. Terapeuta najszybciej obserwuje wzrost tej aktywności wówczas gdy pacjent oddycha przeponą. Ćwiczenie oddechu przepony zazwyczaj stanowi wstęp każdej sesji neurofeedbacku. Jego celem jest umożliwienie pacjentowi zatrzymania się w teraźniejszości, osadzenia w fotelu terapeutycznym i w końcu zrelaksowania. Najczęściej stosuje się cykl 6 oddechów na minutę. Na ekranie pacjent obserwuje słupek wzrastający i opadający w tym rytmie, tzn. 4 sekundy wdech, 5 sekund wydech, 1 sekunda przerwy. Feedbackiem jest przyjemna muzyka w tle, dostosowana do pacjenta tak, aby sprzyjała relaksowi. Ćwiczenie oddechu za pomocą instrukcji na ekranie trwa od 5 do 9 minut w zależności od potrzeb pacjenta. Po tym czasie pacjent kontynuuje relaksację lub trening uważności obserwując grę na ekranie. Informacją zwrotną ponownie jest dźwięk oraz obraz gry. Efekt pożądany to przeważnie płynność dźwięku oraz płynność obrazu, np. nieustanie płynący strumień i nieprzerywana muzyka Mozarta. Terapeuta na swoim ekranie podczas ćwiczenia oddechu przepony obserwuje zapis EEG oraz wartości aktywności trzech fal: theta, beta2 oraz SMR. Kiedy pacjent poczuje już rozluźnienie i osiąga stan uważności poprzez oddech przepony oraz obserwacje swojego ekranu, na monitorze terapeuty widoczny jest wzrost fali SMR oraz spadek lub stabilność fali beta2. Dlaczego taka moc w przeponie?
Przepona to mięsień znajdujący się u podstawy naszych żeber. Pacjentom podczas nauki oddychania przeponą pomaga metafora balonika. Kiedy nabiera powietrza balonik się wypełnia (brzuch rośnie), a gdy je wydycha balonik wypuszcza powietrze (brzuch wciąga). Na poziomie somatycznym podczas oddechu przepony dwa układy: współczulny i przywspółczulny równoważą się przez co pacjent odczuwa odprężenie i spokój. Na poziomie hormonalnym (gdy mamy do czynienia z sytuacją stresową i użyjemy przepony) adrenalina i kortyzol – hormony stresu- zmniejszają swoje stężenie w organizmie człowieka. Dodatkowo, sposób ten dotlenienia i pomaga ,,uruchomić’’ korę przedczołową oraz wyciszyć układ limbiczny, co pacjent zauważa poprzez sprawniejszą koncentrację i większy spokój.
Pacjenci będący już dłużej w neuroterapii i korzystający z oddechu przeponowego regularnie mają zauważalnie wyższą wartość SMR już na początku sesji, a dalszy trening przy użyciu gier pomaga im na jeszcze głębsze stany relaksu, oczyszczenie umysłu, a nawet osiąganie wglądu. Informacje zwrotne najczęściej słyszane po treningu SMR, to osiągnięcie stanu spokoju, dobre czucie się ze sobą, dystans do problemów oraz jasność/świeżość umysłu.
Autorki: Dorota Drobnicka, Paulina Musielka-Jamróz
Literatura:
Demos, J. N. (2005). Getting started with neurofeedback. New York: W. W. Norton &
Company.
Kossut, M. (2005). Neuroplastyczność. W: T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka (red.).
Mózg a zachowanie. (wyd. 3, s. 590-613). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rusek, G. (2009). EEG-biofeedback i możliwości jego wykorzystania we wspomaganiu
terapii dzieci z autyzmem. W: M. Gambin, E. Łukowska (red.). Wspomaganie rozwoju
osób z autyzmem (40-56). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Smyk, K., Smyk, K. (2008). Terapia neurofeedback. Kurs dla zaawansowanych
neuroterapeutów. Lublin.
Thompson, M., Thompson, L. (2012). Neurofeedback. Wprowadzenie do podstawowych
koncepcji psychofizjologii stosowanej. Wrocław: Wydawnictwo Biomed
Neurotechnologie.